Касцёл Маці Божай Ружанцовай у в. Солы (Гicтарычныя звесткi з'яўлення касцела якiя датычацца 1544 па 1926 гады)

12.11.2015
Адзін з гістарычных помнікаў, які захаваўся ў Солах да нашага часу – касцёл Маці Божай Ружанцовай. У інвентары Сол, складзеным у ліпені 1544 года ёсць такія звесткі: “…1544 г. у Солах касцёл рымскі новазбудаваны на тым месцы, дзе царква праваслаўная была…”.

Будаўніцтва драўлянага касцёла вялося пры фундатарстве Гальшкі Радзівіл, жонкі ваяводы віленскага. Другі касцёл на гэтым жа месцы быў узведзены каля 1612 года новым гаспадаром Солаў полацкім выяводам Янам Кішкам і яго жонкай Хрысцінай з Друцкіх-Сакалінскіх. У інфармацыі з 1620 года ўзгадваецца размешчаная побач парафіяльная школа і пададзены асобны запіс аб утрыманні двух кантараў, прызначаных да навучання спевам. У 1624 годзе фундуш павялічыў кушлянскі памешчык Самуэль Адамавіч Дзедовіч.

Паводле вопісу 1654 года касцёл быў драўляны з фасаднай вежай. Яго цвінтар быў абнесены драўлянай агароджай, пры ўваходзе з боку рынку знаходзілася брама-званіца, у якой віселі тры званы. Побач з касцёлам былі размешчаны драўляныя будынкі плябаніі і шпіталя.

У 1656 годзе сольскі касцёл згарэў у час вайны Расіі з Рэччу Паспалітай. Пазней на яго месцы была узноўлена сціплая драўляная пабудова з адным алтаром, а ў званіцы на той момант захоўваліся толькі два званы.

Наступны касцёл на гэтым месцы быў пабудаваны ў 1699 годзе пры актыўнай дапамозе Станіслава Пазняка, старасты жаранскага і яго жонкі Марцыбэлы Амфаравічоўны. З архіўных крыніц вядома, што быў ён драўляным двухвежавым храмам, пабудаваным на каменна-цагляным падмурку. У 1757 годзе гэты будынак патрабаваў грунтоўнга аднаўлення. Асабліва ў дрэнным стане знаходзіліся дах касцёла і брама-званіца.

Падчас касцюшкаўскага паўстання ў 1797 годзе храм, плябанія, усё касцёльнае начынне і метрычныя кнігі згарэлі разам з мястэчкам. У тым жа годзе быў атрыманы дазвол на ўзнаўленне ў Солах сціплай драўлянай пабудовы, якая, аднак, загінула ў полымі напалеонаўскай вайны 1812 года.

У 1849 годзе ў мястэчку стварецца будаўнічы камітэт, праз тры гады падпісваецца кантракт з віленскім архітэктарам Анкудам Панфілавым. Касцёл быў асвечаны біскупам Вацлавам Жылінскім 4 кастрычніка 1853 года ў гонар Найсвяцейшай Дзевы Марыі Ружанцовай. Ён быў драўляны, пакрыты гонтам, меў дзве вежы, і пафарбаваны ў чырвоны колер. Пры ўваходзе знаходзіліся музычныя хоры на шасці калонах, над імі – дзевяцігалосы алтар. Напярэдадні 1862 года касцёл быў ашаляваны, абнесены мураванай агароджай, у куце цвінтара вымуравана званіца.

У гады Першай сусветнай вайны, у верасні 1915 года, касцёл загінуў у пажары. Набажэнствы ў час кайзераўскай акупацыі і ў першыя пасляваенныя гады былі перанесены на могілкавую капліцу ў вёску Івашкаўцы.

Будаўніцтва новага касцёла з каменя і цэглы распачалося ў 1926 годзе. Было затрачана 540 тыс. злотых. Вуглавы камень будучай святыні быў асвечаны 24 чэрвеня 1929 года ксяндзом-канонікам Каралем Любянцом. Узвядзенне касцёла ішло пад кіраўніцтвам інжынера Адама Дубановіча пры ўдзеле ксяндза-пробашча Уладзіслава Курпіса-Гарбоўскага, фундатара Баніфацыя Трахневіча, а таксама Юзафа Захарэўскага. Гэта была “усенародная будоўля”, бо практычна ўсе жыхары Солаў і навакольных вёсак бралі ўдзел у будаўніцтве касцёла. Да 1932 года паўсталі сцены, праз два гады пачалася размалёўка ўнутранай прасторы касцёла. Будаўніцтва святыні было завершана ў 1934 годзе. Яе архітэктурны стыль лічыцца эклектычным, хоць і пераважаюць элементы барока. У касцёле былі абсталяваны тры алтары: галоўны – Маці Божай Ружанцовай, алтар Маці Божай Вострабрамскай і алтар Сэрца Пана Езуса. Паколькі касцёл мае тытул Маці Божай Ружанцовай, усе яго роспісы звязаны з Марыінай тэмай. Зрабіў іх выдатны беларускі мастак, майстра манументальнага жывапісу Пётра Сергіевіч. Роспісы прэсбітэрыя, сцен, купала робяць вялікае ўражанне на ўсіх, хто пераступае парог святыні. П. Сергіевічу дапамагаў мастак Фелікс Табер, які маляваў арнаменты.

Будынак касцёла мае асіметрычную шматпланавую аб’ёмна-прасторавую кампазіцыю. Асновай яе з’яўляецца аб’ём нефа, накрыты двухсхільным дахам з вальнай надалтарнай часткай. Да нефа далучаны трансепт і паўцыркульная апсіда з канічным пакрыццём. Невысокія пабудовы сакрысціяў з крывалінейнымі парапетамі. Своеасаблівасць збудаванню надаюць галерэі-аркады. Уваходны тамбур паўкруглы ў плане. Вертыкальная дамінанта будынка – бакавая двух’ярусная вежа-званіца з фігурным завяршэннем. Двух’ярусная 8-гранная вежачка надбудавана над сяродкрыжжам храма. Фасады дэкарыраваны фігурнымі шчытамі з валютамі, ступеньчатымі контрфорсамі бутавай муроўкі. У кампазіцыі інтэр’ера пануе прастора нефа, у якую раскрываецца шырокі трансепт і больш вузкая алтарная частка. Сяродкрыжжа перакрыта купалам, неф – цыліндрычным скляпеннем. Над уваходам – хоры на двух калонах.

Вышыня касцёла – 35 метраў, унутры 23 метры, даўжыня 52 метры, шырыня 31 метр. У званіцы чатыры званы, адлітыя ў Кракаве. Вага 1 – 987 кг, 2 – 506 кг, 3 – 289 кг, 4 – 200 кг.

На пабудову гэтага касцёла было затрачана 540 тысяч злотых, сабраных парафіянамі.

Падчас закладкі падмурка сучаснага касцёла будаўнікі знайшлі скарб, які складаўся з бронзавай жырандолі з візантыйскім арлом і трыма фігурамі анёлаў наверсе, іншых культавых прадметаў. Вядомыя па інвентару 1648 года, рэчы былі схаваныя перад вайной 1656 года. З дазволу курыі яны былі перададзены кракаўскаму антыквару, а атрыманыя грошы пайшлі на будаўніцтва храма.

Пасля Вялікай Айчыннай вайны, у 1949 годзе, сольскі ксёндз Вацлаў Бэкіш быў арыштаваны і высланы. Чатыры гады касцёл не меў пробашча, але па нядзелях і святах людзі наведвалі святыню і маліліся самастойна. Спроба тутэйшых уладароў зачыніць касцёл і прыстасаваць яго пад збожжасховішча не ўдалася.

Добрую памяць у сэрцах парафіян пакінуў ксёндз Уладзіслаў Матуліс, які быў пробашчам у Солах 15 гадоў. Пасля яго пастырскую місію ў касцёле прадоўжыў ксёндз Юзаф Мадсангер, які пераехаў у 1969 годзе з Краснага. У першую ж нядзелю перад імшой ён наказаў званіць у званы, каб склікаць людзей на набажэнства. Звон быў строга забаронены.
1960-я і 1970-я гады вызначаліся незвычайным наступам на хрысціянскую веру. Усялякія правіны, непаслушэнства святара цягнулі за сабой пагрозу закрыцця касцёла.

Сапраўднае адраджэнне веры пачалося ў канцы 1980-х гадоў. Гэта тычылася і сольскага касцёла.



 

Комментарии (0)Просмотров (16882)